کوروش کبیر نماد قدرت و عدالت در جهان
کوروش کبیر نخستین شاه سلسله هخامنشی که در قرآن از او بنام ذوالقرنین یاد شده است. از جمله پادشاهان بزرگی است که بر روی زمین فرمانروایی یافته و نام نیکی از او بیادگار مانده است. منشور کوروش که به عنوان اولین بیانیه حقوق بشر در تاریخ جوامع انسانی شناخته شده است. به ما وارثان تمدن انسانی، پس از گذشت ۲۵ قرن نشان داده است. که کوروش کبیر نماد قدرت و عدالت در جهان بوده است.
کوروش کبیر از نوادگان «چیش پش» شاه بزرگ انشان فارس بود. پدرش کمبوجیه اول و مادرش ماندانا دختر آستیاگ پادشاه ماد بود. در مورد دوران جوانی کوروش روایت‌های متعددی نگاشته شده است. اما در همه آنها بجز تفاوت‌های جزیی در نقل مطالب، همگی آنها گویای این مطلب هستند. که او جوانی جنگجو و ماهر در هنرهای رزمی بود. خصال جوانمردی و حمایت از تهی دستان از ویژگی‌های او بود.
زوال حکومت ماد و طغیان کوروش
زندگی و رشد کوروش در زمان آخرین پادشاه سلسله ماد بود. در این زمان پایتخت ماد هگمتانه بود اما همواره از جانب مهاجمان آشوری مورد حمله و هجوم قرار می‌گرفت. زوال حکومت در سلسله ماد، به مهاجرین صحراگرد این جرأت و جسارت را بخشیده بود. که هر از چندی به سرزمین ایران حمله کنند. در هر حمله و هجومی به کشتار و تاراج اموال مردم و به بردگی گرفتن تعداد زیادی می‌پرداختند.
راد مرد جوان کوروش که این تعدیات را برنمی‌تابید ابتدا بر علیه پادشاه ماد طغیان نمود. زیرا فساد درباریان ضعف و سستی را بر لشگریان ایران گسترش داده بود. پس از غلبه کوروش بر سپاه ماد، او بسوی لیدیه لشگر کشید و کرزوس را بر انداخت. سپس بسوی سارد لشگر کشید تا آن سرزمین را فتح نماید. این جنگ دوهفته بطول انجامید. اما نهایتا بخاطر تدابیر جنگی کوروش شهر سارد نیز پس از دو هفته به تسخیر کوروش درآمد.
ویژگی‌های انسانی کوروش
از جمله ویژگی‌های لشگرکشی کوروش این بود که به هر سرزمینی وارد می شد، به هیچ عنوان به مردم آن صدمه نمی‌زد. تنها با نیروهای نظامی که به جنگ او می‌آمدند به مبارزه می‌پرداخت. کوروش به لشگریان خود فرمان داده بود. تا از هر گونه گزندی به شهروندان و سوزاندن معابد و اماکن مقدسه آنها خودداری نمایند. به احشام و مزارع مردم شهر خسارت وارد نکنند. مردم شهرهای تسخیر شده را مردم خود بدانند و با آنان به نیکویی رفتار نمایند.
کوروش پس از نبرد سارد به اکباتان بازگشت و مسئولیت فتح دیگر شهرهای آسیای صغیر را به فرماندهانش سپرد. وی پس از بازگشت به اکباتان روی به سوی شرق نهاد. با لشگریان خود به شمال شرقی کشور تاخت و شهرهای پارت، زرنگ، هرات، خوارزم، باختر، گندار، ثه‌ت‌گوش، سغد و ازخواتیش براحتی در مقابل او سقوط کرده و به خدمتش درآمدند. او قصد باج‌گیری و آزار مردمان را نداشت. پس از تسخیر هرشهری، اگر فرماندهان آن از در صلح و آشتی در می‌آمدند، کوروش اداره شهر و دیار فتح شده را به خود آنان می‌سپرد.
فتح بابل
کوروش در سال ۵۳۹ پیش از میلاد به سوی بابل روانه شد. تا این زمان مردم بابل از ستم آشوریان و جنگجویان مهاجم آنان به ستوه آمده بودند. همیشه نسبت به امنیت خانواده‌ها، اسبان و رمه‌های خود و همچنین معابدشان در نگرانی بسر می‌بردند. با نزدیک شدن لشگر کوروش به بابل، مردمی که وصف خصایل او را شنیده بودند. از اینکه تحت فرماندهی کوروش قرار بگیرند راضی بودند. به همین دلیل بابل بدون هیچ‌گونه جنگ و خونرویزی فتح گردید.
وقتی که فرماندهان کوروش وارد بابل شدند، شب جشن سال نو آنان بود. گئوبروه که فرماندهی سپاه کوروش را در این حمله بعهده داشت. به سهولت و بدون هیچ‌گونه مقاومتی وارد شهر شد و از جانب مردم و بزرگان شهر مورد تکریم واقع شد. ۱۷روز پس از تسخیر بابل خود کوروش به بابل آمد و این شهر را پایتخت خود قرار داد.
استقرار کوروش در بابل، نقطه عطف مهمی در تغییر تعادل قوا در این منطقه از آسیای غربی بود. در سایه قدرت و فرمان تخطی ناپذیر کوروش، یهودیان تبعیدی فرصت آنرا یافتند تا پس از چند صد سال دوباره بسوی پرستش‌گاه خود در اورشلیم بروند. بدستور کوروش معابد مورد تکریم قرار گرفتند و معبد اورشلیم نیز بازسازی گردید. هر میزان ظروف و اشیای قیمتی و طلایی که در زمان بخت‌النصر از معبد اورشلیم ربوده شده بود، دوباره به یهودیان بازگردانده شد.
استوانه کوروش
یکی از ارزشمند‌ترین دستاوردهای جامعه بشری که از زمان کهن به ما رسیده است استوانه کوروش می‌باشد. این استوانه بزبان امروزی منشور حکومت کوروش در آن زمان بود. وی پس از انشای این منشور، دستور داد تا نسخه‌های متعددی از آن تهیه کرده و به فرماندهان خود در اقصا نقاط امپراتوری خود بفرستند. در این منشور به حقوق اولیه انسان ارج گذاشته شده و شاهان سرزمین‌های امپراتوری را موظف نموده است که به دین و آیین و حقوق اولیه انسانی شهروندان خود پایبند بوده و حافظ آن باشند.
از بین همه منشورهای ارسالی کوروش به فرماندهانش، تنها یک نسخه گلین آن به ما رسیده است. در سال ۱۹۷۱ میلادی، سازمان ملل متحد یک نسخه بدلی از این استوانه ساخت و آنرا در مقر سازمان ملل در نیویورک قرار داد. سپس متن آنرا که به زبان میخی می‌باشد، به همه زبانهای رسمی سازمان ملل منتشر نمود.